Niniejszy słowniczek to 100 najważniejszych pojęć z zakresu historii Polski i świata, pozwoli wam poznać - naszym zdaniem - najistotniejsze definicje, które przydać się mogą w czasie matury i życiu codziennym. Zdajemy sobie sprawę, że nasz wybór jest jedynie częściowy i bardzo subiektywny. Z pewnością wiele pojęć pominęliśmy. Oto najważniejsze informacje oraz szczegółowy harmonogram egzaminów maturalnych w 2021 roku. Matura 2021: język polski, poziom podstawowy. ARKUSZ CKE, ODPOWIEDZI, TEMATY ROZPRAWEK. Są to najważniejsze informacje, które powinien zapamiętać maturzysta. Poprawka matury w maju 2024 Osoby, które w 2023 roku nie zdały matury z więcej niż jednego przedmiotu obowiązkowego lub egzamin został im unieważniony, albo chciałyby poprawić wynik , który ich nie satysfakcjonuje – będą mogły przystąpić do egzaminu Szybka powtórka lektury przed maturą. "Lalka"- streszczenie. Szybka powtórka lektury przed maturą. "Lalka". Streszczenie powieści społeczno-obyczajowej Bolesława Prusa, publikowanej w odcinkach w latach 1887-1889 w "Kurierze Codziennym", a wydanej w 1890 w Warszawie to niezbędna rzecz przed maturą. Powieść dzieli się na trzy tomy. Opozycję do sacrum tworzy profanum, czyli sfera spraw codziennych ( łac. pro - "przed", fanum - "miejsce święte"). Badacze mitów: - Jan Parandowski (autor Mitologii) - Zygmunt Kubiak (autor Mitologii Greków i Rzymian) - Robert Graves (autor książki Mity greckie) Przykłady utworów literackich sięgających do tematyki mitologicznej: Należą do niej: Henryk Szlangbaum i Michał Szuman pochodzenia niemieckiego oraz Hopfer i Minclowie pochodzenia niemieckiego – są to ludzie przedsiębiorczy, rzetelni, dbający o swoje majątki, które są efektem uczciwej pracy kilku pokoleń. Czują się Polakami, brali udział w polskich powstaniach, co udowadnia ich poświęcenie dla fvAF. Przejdź do zawartości Ile dni do matury?KontaktMoje kontoKoszyk Kursy WideoKursy E-bookKorepetycjeFiszkiNotatki i ZadaniaO NasBlog Fiszki z Języka Polskiego 29 zł 15 zł Oceniony na 5 na podstawie 6 ocen klientów (6 opinii klienta) Pakiet 500 fiszek z języka polskiego. Materiał dla uczniów szkół średnich. Wydanie 2020, uaktualnione. Bezpłatna dostawa na adres e-mail W ciągu 15 minut w Twojej skrzynce Odbierz teraz zapłać za 30 dni PayPo Dodaj kolejne produkty i zaoszczędź 20%: Opis Opinie (6) Opis Zdajesz maturę z języka polskiego? Szukasz sposobu na szybką powtórkę i utrwalenie wiadomości o języku? Znalazłeś się w odpowiednim miejscu… Poznaj naszą propozycję Przedstawiamy Ci niezawodnie Fiszki z Języka Polskiego. Jedyne tego typu fiszki dostępne na polskim rynku! Znajdziesz na nich najważniejsze pojęcia związane z lekturami, pisarzami, malarzami, nurtami artystycznymi, gramatyką i stylistyką – więc ze wszystkim, co trzeba wiedzieć przed przystąpieniem do matury ustnej lub pisemnej. Informacje zapisano na ponad 500 karteczkach – jest tego naprawdę sporo! Z fiszkami z języka polskiego dasz radę! Nie ważne, czy zdajesz polski na poziomie podstawowym, czy rozszerzonym. Fiszki są idealną pozycją dla Ciebie. Od naprawdę wielu lat pomagamy uczniom w radzeniu sobie z nauką. Dzięki naszemu doświadczeniu możemy obiektywnie ocenić, że nauka przez Fiszki jest jedną z najskuteczniejszych metod (więcej informacji na ten temat, znajdziesz w artykule). Jako jedyna pozwala w szybki i łatwy sposób opanować duży zakres materiału. Jak wygląda nauka z Fiszkami? Korzystając z Fiszek, bardziej angażujesz się w naukę. Poświęcasz więcej uwagi przerabianemu materiałowi, dzięki czemu Twoja praca staje się bardziej skuteczna. Na karteczkach zapisano wyłącznie istotne informacje, które mogą okazać się istotne podczas egzaminu maturalnego – pisemnego lub ustnego. Zatem, zamiast uporczywie przerabiać kolejne strony notatek/opracowań lub ponownie czytać grube lektury i podręczniku – możesz przyjemnie, przy pomocy fiszek powtarzać ważne informacje. To znacząca oszczędność czasu, która pozwoli Ci realizować się innych dziedzinach. Ucz się ze znajomymi… Fiszki z języka polskiego można zawsze mieć przy sobie. Tak w wersji elektronicznej, jak i papierowej. Korzystanie z nich nie wymaga stołu ani podkładek. Kiedy tylko zechcesz, możesz wyjąć kilka karteczek z kieszeni i przypomnieć sobie zagadnienia, które Cię interesują. Jeszcze lepsze jest to, że możesz uczyć się ze znajomymi. Wzajemne zadawanie sobie pytań w formie konkursu na pewno zwiększy efektywność nauki, a w dodatku może być dobrą zabawą. Fiszki z języka polskiego – jak wiele zyskasz? Dzięki pracy z Fiszkami z Polaka doskonale utrwalisz treść najważniejszych tekstów kultury. To podstawowa wiedza wymagana na maturze. Za błędy dotyczące fabuły, egzaminator może skreślić. Twoją pracę pisemną co może równać się nie zdaniu matury! Każdego roku, egzamin z polskiego jest jednym z najbardziej wymagających. Wielu uczniów uzyskuje wysokie wyniki z innych przedmiotów, ale nie zdają podstawowego polskiego! Dzięki Fiszkom z języka polskiego gruntownie się przygotujesz. Ilość wiedzy, jaką dzięki nim posiądziesz sprawi, że matura tak pisemna, jak i ustna przestaną być straszne i stresujące. Zdobędziesz wiele ważnych punktów, które po przeliczeniu pozwolą Ci na wymarzone studia! A jeśli masz wątpliwości, czy warto korzystać z Fiszek, rozwiej je sprawdzając komentarze. Unikalna forma opracowania. Wszystkie produkty na naszej stronie, są w wersji elektronicznej. Tak też jest z Fiszkami z Polaka. Dlatego, po zakupie dostaniesz link do ich pobrania w wiadomości e-mail. Następnie plik w formacie PDF, możesz wydrukować i zacząć korzystać z Fiszek. To bardzo proste. Taki sposób dystrybucji wiąże się z masą korzyści. E-mail dostaniesz natychmiast po zaksięgowaniu wpłaty – nie musisz czekać na kuriera. Co więcej, dzięki elektronicznej wersji, możesz wydrukować dowolną ilość fiszek. Dlatego produkt jest niezużywalny! DODAJ DO KOSZYKA Podstawowe informacje o epoce Przyczyną zmian w Europie i w Polsce pod koniec XIX wieku był gwałtowny wzrost demograficzny. W Europie liczba ludności, której przez poprzednie stulecia przybywało powoli, tylko w ciągu XIX wieku wzrosła ze 190 do 520 milionów. Ulepszenie maszyn drukarskich, a w związku z tym rozwój czasopiśmiennictwa, zastosowanie telefonu i telegrafu, skonstruowanie radia, sprawiły niespotykany dotąd przepływ informacji. W tym przyspieszonym procesie rozwoju cywilizacyjnego człowiek poczuł się zagubiony i bezradny, zaczęła go przerażać perspektywa utraty indywidualności i autonomii. Hasła powolnej przebudowy kraju głoszone w dobie pozytywizmu przestały być aktualne, trzeba było społeczeństwu czegoś nowego, co pozwoliłoby iść z duchem czasu, a jednocześnie nie czuć się zagubionym w pędzącym do przodu świecie. Ramy czasowe W latach 90. XIX stulecia zaczęto budować nowe teorie dotyczące świata, człowieka i filozofii życiowej. Tak zrodził się ruch w literaturze, filozofii i sztuce, który umownie zamyka się w latach 1890-1918, a który nazywa się Młodą Polską. Nazwa epoki Termin najpierw pojawił się na zachodzie Europy i odpowiednio określał: Młode Niemcy, Młodą Belgię, Młodą Francję czy Młodą Skandynawię. W Polsce nazwa wzięła się od artykułów Artura Górskiego, który w krakowskim czasopiśmie „Życie” opublikował w roku 1898 cykl artykułów, opatrując je wspólną nazwą „Młoda Polska”. I w Europie, i w Polsce istniały również inne, tożsame dla tej epoki nazwy , a mianowicie: neoromantyzm, ze względu na to, że pisarze i artyści nawiązywali do twórczości wielkich romantyków oraz modernizm (moderne franc. nowoczesny, świeży), który określał w literaturze, malarstwie, muzyce, filozofii, w kulturze w ogóle, zespół nowoczesnych kierunków charakterystycznych dla tego okresu. Pojęcia związane z epoką Najbardziej powszechną nazwą określającą lata 1890-1918 była Młoda Polska, z równoprawnymi terminami: modernizm i neoromantyzm, ale z epoką tą wiążą się i inne pojęcia, które w różnych dziedzinach kultury ją zdominowały, a których nazwa kojarzona jest wyłącznie z tym okresem, bo to on dał początek tym kierunkom (późniejsze epoki niektóre te kierunki przejęły właśnie z Młodej Polski): fin de siecle, co z francuska oznacza koniec wieku; dekadentyzm: termin oznaczający „schyłek wieku”, ale określający też postawę człowieka końca wieku XIX; dekadentyzm kojarzony był z postawą bierności, niemocy, apatii, przeświadczeniem o nieuchronności śmierci, a w związku z tym oznaczał rezygnację z jakiejkolwiek aktywności; impresjonizm: kierunek, który narodził się we Francji (impression franc. przelotne wrażenie), a którego zwolennicy odtwarzali świat, ukazując jego nieustającą zmienność (nazwa od obrazu Moneta Wschód słońca. Impresja); symbolizm: prekursorem tego kierunku powstałego we Francji był Charles Baudelaire, autor Kwiatów zła, a głównym przedstawicielem Artur Rimbaud; symbol posiada dwa znaczenia: realne-rzeczywiste i ukryte (skojarzeniowe); ekspresjonizm: (franc. expression – gwałtowne wyrażanie emocji, „krzyk duszy”), kierunek zapoczątkowany w Niemczech; secesja: nurt w sztuce powstały w Niemczech, u którego podstaw legło przekonanie, że wszystko może być dziełem sztuki; wyznacznikiem tego kierunku była falista, asymetryczna linia; „sztuka dla sztuki”: przekonanie pisarzy, że żadna sztuka, w tym literatura, nie może pełnić żadnych funkcji służebnych, powinna być sztuką samą w sobie, wartością samą w sobie, powinna być oryginalna i wymyślna, pełna symboli, które odczyta bez trudu inteligentny człowiek; sztuka na usługach społeczeństwa i łatwo czytelna, taka, która uczy, bawi i wychowuje stanowi „biblię pauperum” (biblię dla ubogich). Najważniejsze wydarzenia historyczne epoki: Świat 1890 – dymisja Bismarcka znanego, w zaborze pruskim, z niechęci do Polaków;1893 – zawarcie przymierza prusko-rosyjskiego;1894 – w Rosji na tron wstępuje Mikołaj II;1898 – wojna o Filipiny pomiędzy USA a Hiszpanią; skonstruowanie radia przez Marconiego; odkrycie radu przez Piotra Curie i Marię Skłodowską- Curie; 1901 – śmierć angielskiej królowej, Wiktorii; krwawe walki ukraińsko-polskie na uniwersytecie we Lwowie;1903 – Nagroda Nobla dla Marii Skłodowskiej-Curie i Piotra Curie za prace w dziedzinie promieniotwórczości;1904 – wybuch wojny rosyjsko-japońskiej;1905 – rewolucja w Rosji;1908 – zajęcie Bośni i Hercegowiny przez Austro-Węgry;1912 – I tzw. wojna bałkańska;1914 – zamach na arcyksięcia Ferdynanda w Sarajewie i wybuch I wojny światowej;1915 – Turcja i Włochy przystępują do wojny;1916 – bitwa pod Verdun;1917 – wybuch rewolucji w Rosji; powstanie ZSRR; utworzenie armii polskiej we Francji;1918 – koniec I wojny światowej; podpisanie traktatu pokojowego; Polska 1890 – z okazji 1 maja pierwsza manifestacja w Warszawie; złożenie zwłok A. Mickiewicza na Wawelu;1891 – powstanie Towarzystwa Szkoły Ludowej w Galicji;1892 – powst. Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS); strajki robotnicze w Łodzi;1893 – powst. Socjaldemokracji Królestwa Polskiego;1895 – powst. Stronnictwa Ludowego w Galicji;1896 – utworzenie Stronnictwa Chrześcijańsko-Ludowego w Galicji;1897 – strajki w Warszawie i Zagłębiu Dąbrowskim; wizyta cara Mikołaja II w Warszawie;1898 – odsłonięcie pomników A. Mickiewicza w Krakowie i Warszawie w stulecie urodzin wieszcza; otwarcie Politechniki Warszawskiej z językiem rosyjskim jako wykładowym;1901 – strajk szkolny we Wrześni (odzew na nakaz nauczania religii w j. niem.);1902 – strajki chłopskie w Galicji;1905 – zamknięcie politechniki i uniwersytetu Warszawie; powstanie Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego (endecji) w Galicji;1907 – upadek rewolucji w zaborze rosyjskim; proces III Proletariatu;1908 – założenie w Galicji tajnego Związku Walki Czynnej;1914 – wymarsz I Kompanii Kadrowej z Krakowa;1915 – powstanie polskiej Organizacji Wojskowej na terenie byłego zaboru rosyjskiego;1916 – proklamowanie 5 XI samodzielnego Królestwa Polskiego pod patronatem Niemiec i Austro-Węgier; powołanie w warszawie Tymczasowej Rady Stanu;1917 – uwięzienie w Magdeburgu Józefa Piłsudskiego;1918 – utworzenie Tymczasowego Rządu w Lublinie; 11 XI – powstanie niepodległego państwa polskiego (naczelnikiem został Józef Piłsudski). Filozofia epoki Artur Schopenhauer Ludzie końca wieku XIX poszukiwali takiej filozofii, która odpowiadałaby ich postawie wobec życia, ich zagubieniu, która by potwierdzała słuszność przyjęcia przez nich dekadenckiej postawy. Dlatego pewnie poglądy niemieckiego filozofa, Schopenhauera, przeżywały swoisty renesans. Myśliciel ten swoje największe dzieła, w tym Świat jako wola i wyobrażenie, ogłosił w dobie romantyzmu, jednak jego hasła niesłychanie odpowiadały sfrustrowanemu pokoleniu końca XIX wieku. Według Schopenhauera życie człowieka to ciągła gonitwa za czymś nieokreślonym, bliżej niesprecyzowanym, czymś, co człowiek zwykł nazywać szczęściem, a czego zresztą i tak nie ma szans osiągnąć. Egzystencja ludzka przesiąknięta jest cierpieniem z powodu niezaspokojenia ambicji i pragnień, niemożności zrealizowania planów. Życie ludzkie po prostu jest za krótkie, by człowiek mógł cokolwiek osiągnąć w pełni. Goni za mrzonkami, ułudą, a mając świadomość przegranej w nierównej walce z życiem, cierpi coraz mocniej, tym bardziej, że wie, iż ta jego gonitwa za pokusami świata i tak zakończy się śmiercią. Człowiek jest tragiczny w tym swoim poszukiwaniu szczęścia, które tak naprawdę sam uważa za bezsensowne i pozbawione logiki. Schopenhauer uważał, że wszelkie religie, filozofie są tylko produktem zastępczym, ucieczką człowieka od rzeczywistości. Wzorem starożytnych stoików proponował ludziom umiarkowaną rezygnację z wszelkich żądz i wyzbycie się pragnień. Ale już bardzo nowatorska była propozycja ucieczki w stan nirwany – pół-istnienia, pół-snu, pragnienie pogrążenia się w niebycie. Pogląd ten był inspirowany filozofią i religią Wschodu (buddyzmem). Innym sposobem na uniknięcie rozczarowania życiem miała być kontemplacja piękna (natury i dzieł sztuki). Fryderyk Nietzsche Nietzsche jest autorem dwóch głośnych traktatów filozoficznych: Tako rzecze Zaratustra i Poza dobrem i złem. Ten niemiecki filozof drwił sobie z takich haseł, jak: równość, wolność, sprawiedliwość czy litość i filantropia. Jego zdaniem tylko wolność absolutna, w tym odrzucenie ograniczeń moralnych, mogło zapewnić człowiekowi szczęście. Nie uznawał słabości i dekadenckiej postawy. Dla niego liczyła się siła, moc, bezwzględność, indywidualizm, głosił kult człowieka silnego, walczącego z przeciwnościami losu. Stworzył teorię nadczłowieka i wyodrębnił „rasę panów”, dopuszczając formę zależności między ludźmi, słabi muszą zależeć od silnych, a silni, nieograniczeni żadnymi normami etycznymi, mają prawo działać „poza dobrem i złem”. Nietzsche dokonał przewartościowania systemów etycznych i losy słabych ludzi oraz świata pozostawił w rękach „nadludzi”, którzy niczym nieograniczeni – ani etyką, ani prawem, mogli czynić wszystko, by udowodnić, że człowiek jest z natury silny i może osiągnąć to, o czym zamarzy, może panować nad innymi z racji swej siły. Z filozofii Nietzschego skwapliwie skorzystali w czasie późniejszym faszyści. Znane jest też zdanie Nietzschego „Bóg umarł”. Henri Bergson Bergson w dziele Ewolucja twórcza ogłosił, że świat jest materialny i można go poznać tylko na zasadzie intuicji. Odrzucił tym samym empiryzm (doświadczenie) i racjonalizm (poznawanie świata za pomocą rozumu). Twierdził, że świat i przyroda są w nieustannym ruchu i dzięki temu rozwijają się, a rozwój ten jest możliwy dzięki elan vital (siłom wewnętrznym, pędowi życiowemu). Życie ludzkie, zdaniem filozofa, to ciąg przeżyć i uczynków i jeżeli człowiek jest zdolny pokierować swoim życiem i myślami, nadać własny kierunek działaniom, to może uważać się za jednostkę wolną. Ten, który nie ma własnego zdania, ale bazuje na opinii ogółu i poddaje się konwencjom, jest niewolnikiem środowiska i reguł panujących w nim. Bergsonizm był filozofią życia pełnego, przy zachowaniu własnej tożsamości i wolności oraz poznawania intuicyjnego (ten pogląd znany nam jest już z doby romantyzmu), a także życiowej aktywności, która pozwala osiągnąć niemożliwe. Również jego poglądy (tak jak i filozofię Nietzschego) gloryfikujące witalność i heroiczne czyny wykorzystywali zwolennicy społecznych przewrotów. Kultura i sztuka Architektura W architekturze dominował realizm i secesja. Inspiracją dla architektów było malarstwo. Monet w cyklu obrazów Katedra z Rouen wykazał, że, pokazując tę samą budowlę w różnych porach dnia, można uzyskać zupełnie inny efekt. Na przełomie wieków powstało dzieło, które dopiero w roku 1972 uznano za zabytek. Jest to wnętrze restauracji liońskiego dworca kolejowego w Paryżu, zdobione neorenesansowymi stiukami, lampami i boazerią. Na ścianach wymalowano widoki miast francuskich. Impresjonistyczny w szczegółach charakter ma teatr w Orange Pierre Maignona. Do tego samego stylu należą freski z życia ludu hiszpańskiego w sali bibliotecznej Hispanic Society w Nowym Jorku. Jan Styka, malarz polski, stworzył podobne kompozycje malarskie, zdobiąc Golgotę w Kalifornii i Krakowie. Rodzima architektura nie rozwijała się tak intensywnie, czemu przeszkodziły zabory i inne wydarzenia polityczne. Jednak zachowało się kilka budowli z tamtego okresu zbudowanych w stylu secesyjnym (secesja wykorzystywała jaskrawą kolorystykę, linię falistą, przestrzenne i strzeliste kształty; materiałem zdobniczym był kamień, stiuk, ceramika, płytki fajansowe). Elementy tego stylu były widoczne głównie w architekturze miejskiej przełomu XIX i XX wieku. W stylu secesyjnym jest zbudowany gmach Teatru im. Słowackiego w Krakowie, kamienice w Warszawie przy ul. Lwowskiej i Alejach Jerozolimskich, również kamienice przy ulicach Piotrkowskiej i Narutowicza w Łodzi, a także pałacyk przy ulicy Wólczańskiej w Łodzi. Rzeźba i grafika Początek XX wieku w Polsce zaznaczył się szybkim rozwojem grafiki. Najbardziej znanym w tej dziedzinie był Leon Wyczółkowski, który posługiwał się różnymi technikami, w tym litografią i akwatintą. W jego dorobku graficznym znajdują się słynne teki, np. Tatry, Teka gdańska, Teka huculska, Teka wawelska. Do innych artystów posługujących się techniką graficzną należą: Zofia Stankiewiczówna i Władysław Skoczylas – główny przedstawiciel sztuki drzeworytniczej. Obok sztuki graficznej rozwijała się rzeźba. Do najbardziej znanych rzeźbiarzy należy Xawery Dunikowski. Jego najsłynniejsze dzieła to słynne głowy wawelskie, cykl rzeźb zatytułowanych Macierzyństwo, głowa Adama Mickiewicza, rzeźba Fatum. Inni znani rzeźbiarze to: Cyprian Godebski – twórca pomnika Aleksandra Fredry w Krakowie oraz pomnika Adama Mickiewicza w Warszawie; Teodor Rygier – autor pomnika Mickiewicza w Krakowie; Antoni Kurzawa i jego rzeźba Mickiewicz budzący skrzydlatego geniusza poezji; Wacław Szymanowski – twórca pomnika Fryderyka Szopena w Warszawie. Malarstwo U schyłku XIX wieku działał jeszcze nasz najwybitniejszy malarz Jan Matejko. Jego najsłynniejsze obrazy to: Kazanie Skargi; Unia lubelska; Stefan Batory pod Pskowem; Bitwa pod Grunwaldem; Hołd pruski; Sobieski pod Wiedniem; Kościuszko pod Racławicami; Konstytucja 3 maja. Życie w dawnej Polsce odtworzył na obrazach Juliusz Kossak i jego syn, Wojciech Kossak – autor obrazów batalistycznych, np. Bitwa pod Racławicami. Jako portrecista zasłynął Henryk Rodakowski (najbardziej znany jest portret jego matki oraz portret gen. Dembińskiego). Twórcą nowoczesnego pejzażu związanego z życiem wsi i jej mieszkańców był Józef Chełmoński, autor obrazów, m. in. : Babie lato, Burza, Czwórka, Napad wilków, Wyjazd na polowanie, Bociany, Jesień. Do największych malarzy tego okresu zaliczamy też Aleksandra Gierymskiego. Do jego najsłynniejszych obrazów należą: Przystań na Solcu, Trąbki, Piaskarze, Trumna chłopska, Pomarańczarka. Pod koniec XIX wieku przeniknął do malarstwa polskiego impresjonizm. Na wystawie w Paryżu w roku 1874 pokazano obrazy największych impresjonistów, m. in. Edwarda Maneta, Edgara Degasa, Claude’a Moneta, Augusta Renoira. Od pięknego obrazu Moneta Wschód słońca. Impresja kierunek w malarstwie wziął swoją nazwę. Impresjonistów fascynowała gra świateł, używali jasnych barw, które wymieszane ze sobą dawały niepospolity efekt. W centrum zainteresowań impresjonistów znalazły się głównie pejzaże, ale także sceny z życia ludzi: artystów i ludzi zwykłych. Zasady sztuki impresjonistycznej stosowali i Polacy, m. in. Leon Wyczółkowski na obrazach: Kopanie buraków, Siewca, Portret Jana Kasprowicza Gra w krykieta; Władysław Ślewiński, np. Samotna skała na morzu, Sierota z Poronina; Jan Stanisławski – twórca małych obrazków, np. Dziewanny, Topole; Józef Pankiewicz nazywany „malarzem śniegu”, autor obrazów m. in. Chrystus na krzyżu, Targ na jarzyny za Żelazną Bramą, Tragarz, Targ na kwiaty. Do liczących się malarzy należą też: Julian Fałat: Kataryniarz, Kazanie na odpuście, Las, Modlący się starzec, Żebrak, Oszczepnicy; Władysław Podkowiński: Kobieta na rowerze, Marsz żałobny Chopina, W ogrodzie, Dzieci w ogrodzie; Jacek Malczewski: Artysta i chimera, Błędne koło, Koncert, Śmierć, Błędne koło, Topielec w uściskach dziwożony, Zatruta studnia, Koncert, Hamlet polski, portrety Witkiewicza i Reymonta; Stanisław Lenz, np. Strajk; Józef Mehoffer: np. Dziwny ogród, Głowa Meduzy, Słońce majowe. W rzędzie najwybitniejszych malarzy stawia się Stanisława Wyspiańskiego: np. Autoportret z żoną, Bóg Ojciec – „stań się”, Chochoły, Śpiący Staś, Święty Franciszek, Widok z okna pracowni artysty na kopiec Kościuszki, Apollo razi grotami pomoru; Muzyka W dziedzinie muzyki pojawiła się grupa kompozytorów, która, podobnie jak pisarze, przyjęła nazwę Młoda Polska. Ich mistrzem i nauczycielem był Zygmunt Noskowski, autor poematów symfonicznych Step i Morskie Oko oraz kompozycji fortepianowych zatytułowanych Krakowiaki. Najwybitniejsi przedstawiciele muzyki okresu Młodej Polski i ich dzieła: Mieczysław Karłowicz: Trzy odwieczne pieśni; Rapsodia litewska (poematy symfoniczne);Ludomir Różycki: Bolesław Śmiały; Eros i Psyche; Beatrix Cenci (opery); Pan Twardowski (balet);Karol Szymanowski: Pieśni kurpiowskie; Król Roger (opera); Harnasie (balet);Feliks Nowowiejski: Legenda Bałtyku (opera); autor melodii do wiersza Rota Marii Konopnickiej;Władysław Żeleński: Konrad Wallenrod; Goplana; Stara baśń (opery);Ignacy Paderewski: Manru (opera); autor licznych pieśni; W okresie Młodej Polski zasłynął też wybitny skrzypek Stanisław Barcewicz oraz śpiewaczka Janina Korolewicz-Waydowa. Literatura Ważniejsi pisarze i ich utwory: Świat Stany Zjednoczone: Mark Twain: Pozłacany wiek, Przygody Tomka Sawyera, Królewicz i żebrak, Tajemniczy przybysz; Jankes na dworze króla Artura;Edgar Allan Poe: Kruk, Maska Czerwonego Moru, Upadek domu Usherów;Herman Melville: Taipi, Mardi, Biały kubrak, Oszust, Moby Dick;Walt Whitman: Źdźbła Trawy, Kapitanie mój! Kapitanie, Franklin Ewans; Anglia: Joseph Conrad: Tajfun, Jądro ciemności, Lord Jim, Korsarz, Uśmiech szczęścia, Smuga cienia;Oskar Wilde: Portret Doriana Graya, Kobieta bez znaczenia, Bądźmy poważni na serio; Francja: Charles Baudelaire: Łabędź, Sen paryski, Kwiaty zła, Dzienniki poufne;Jean Artur Rimbaud: Statek pijany, Sezon w piekle, Iluminacje;Paul Verlaine: Niemoc, Piosnka jesienna, Pieśń jesieni;Gustaw Flaubert: Pani Bovary, Szkoła uczuć, Kuszenie świętego Antoniego;Guy de Maupassant: Historia pewnego życia, Bel ami, Piotr i Jan;Emil Zola: Teresa Raquin, Germinal, Nana, W matni; Norwegia: Henryk Ibsen: Dzika kaczka, Nora, Upiory, Wróg ludu; Szwecja: Artur Strindberg: Ojciec, Panna Julia; Rosja: Mikołaj Gogol: Rewizor, Ożenek, Nos, Szynel, Martwe dusze;Lew Tołstoj: Wojna i pokój, Anna Karenina, Ciemna potęga, Zmartwychwstanie;Fiodor Dostojewski: Zbrodnia i kara, Biesy, Bracia Karamazow, Idiota;Antoni Czechow: Trzy siostry, Wiśniowy sad, Kameleon, Wujaszek Wania;Maksym Gorki: Matka, Na dnie, Mieszczanie, Dzieciństwo, Moje uniwersytety;Aleksander Błok: Nocny fiołek, Wolne myśli, Dramaty liryczne, Carmen, Odwet; Niemcy: Maurycy Maeterlinck: Ślepcy, Wnętrze, Intruz;Bertold Brecht: Matka Courage i jej dzieci, Opera za 3 grosze, Kariera Artura Ui; Polska Najwybitniejsi pisarze i ich dzieła (wybrane przykłady); Kazimierz Przerwa-Tetmajer: Koniec wieku XIX, Hymn do Nirwany, Anioł Pański, Melodia mgieł nocnych, Nie wierzę w nic, Wszystko umiera z smutkiem i żałobą;Jan Kasprowicz: Z chałupy, W chałupie, Księga ubogich, Krzak dzikiej róży…, Hymny;Leopold Staff: Kowal, Przedśpiew, Deszcz jesienny, Kwiatki św. Franciszka, Sonet szalony; Bolesław Leśmian: W malinowym chruśniaku, Trupięgi, Dusiołek, Pan Błyszczyński;Stanisław Wyspiański: Wesele, Wyzwolenie, Warszawianka, Noc listopadowa;Gabriela Zapolska: Moralność pani Dulskiej, Skiz, Żabusia, Ich czworo;Władysław Stanisław Reymont: Chłopi, Komediantka, Ziemia obiecana;Wacław Berent: Próchno, Ozimina;Stanisław Przybyszewski: Dzieci szatana, Synowie ziemi, Confiteor (manifest młodopolski);Stefan Żeromski: Opowiadania, Ludzie bezdomni, Popioły, Uroda życia, Przedwiośnie;Jan Kisielewski: W sieci, Karykatury. Kontynuacje i nawiązania W dwu następnych epokach: w XX-leciu międzywojennym i w literaturze współczesnej zauważamy tendencje uprawiania „sztuki dla sztuki”. Literatura i sztuka zmusza do myślenia, porusza wyobraźnię, prowokuje, szokuje, ale jest, tak jak w Młodej Polsce, wartością samą w sobie. Można powiedzieć, że spadkobiercy modernizmu realizują hasło pisarzy młodopolskich, że sztuka nie może być utylitarna, nie może uczyć, bawić i wychowywać. Jeżeli chodzi o nawiązania do Młodej Polski to są pisarze, którzy wyraźnie nawiązują do tej epoki, głównie poprzez opisywanie w sposób impresjonistyczny urody świata czy też przez podejmowanie tematyki katastroficznej lub przez wykorzystywanie zjawiska synestezji (łączenie w literaturze i poezji elementów muzyki i malarstwa; angażowanie zmysłów wzroku, słuchu, smaku, powonienia). Podejmują też problematykę cudu życia jako takiego, ale także problem jego przemijalności i nieuchronności śmierci. A oto wybrane przykłady: Władysław Broniewski: Krzyk ostateczny; Troska i pieśń; (ekspresjonizm);Bruno Schulz: Sklepy cynamonowe (zjawisko synestezji);Jarosław Iwaszkiewicz: Panny z Wilka (przemijanie); Brzezina (motyw śmierci); Matka Joanna od Aniołów (opętanie; demony);Witold Gombrowicz: Ferdydurke (symbolizm);Czesław Miłosz: Piosenka pasterska, Świat – poema naiwne (impresjonistyczna uroda świata); Traktat poetycki (pokazuje historię, kulturę i mentalność ludzi żyjących w okresie Młodej Polski); Poemat o czasie zastygłym, Kompozycja, Podróż, Trzy zimy (tematyka katastroficzna);Stanisław Grochowiak: Menuet z pogrzebaczem, Rozbieranie do snu, Lamentnice (poeta opiewający brzydotę; turpista, podobnie jak Baudelaire);Stanisław Barańczak: Południe, Drogi kąciku porad („sztuka dla sztuki”);Zbigniew Jerzyna: A potem już nie (zachwyt nad cudem istnienia);Grzegorz Walczak: A kiedy zastuka Anioł (przemijanie życia); W filmie do Młodej Polski nawiązują, np. Requiem dla snu, reż. Darren Aronofsky;Młoda Polska, reż. Krzysztof Visconti. Bibliografia przedmiotowa J. Tomkowski, Młoda Polska, Warszawa Krzysztofowicz-Kozakowska, Sztuka Młodej Polski, Kraków Hutnikiewicz, Młoda Polska, Warszawa Wyka, Modernizm polski, Kraków 1987. Matura z polskiego tuż tuż! To ostatni moment na powtórkę materiału. Jeśli chcesz uporządkować sobie wiedzę przed egzaminem dojrzałości, obejrzyj nasze podsumowanie niezbędnej wiedzy, podzielone na pięć filmów, które przygotowaliśmy razem z krakowską nauczycielką Kingą Ciapałą-Gędłek. SPRAWDŹ RÓWNIEŻ: Powtórka do matury z matematyki Matura 2021 to egzamin, do którego uczniowie przygotowują się niemal wyłącznie zdalnie. Nauka w pandemicznych warunkach jest szczególnie trudna. Dlatego postanowiliśmy wesprzeć maturzystów i podsumować najważniejsze tematy na maturę z języka polskiego. W pięciu filmach Kinga mówi o najważniejszych wątkach każdej lektury oraz zagadnieniach, o których maturzyści powinni pamiętać. Wszystkie znajdziecie poniżej wraz z listą zagadnień, które omawiają. Matura z języka polskiego – powtórka w 5 krokach 1. Lektury maturalne i światy w nich przedstawione W pierwszym wideo Kinga Gędłek: przypomni Wam listę lektur obowiązkowych, wyjaśni znaczenie najstarszego polskiego wiersza, omówi twórczość Jana Kochanowskiego, przedstawi naukę przez zabawę w wykonaniu Ignacego Krasickiego, zaprezentuje składniki aktu komunikacji i funkcje języka. 2. Dziady i Pan Tadeusz, czyli jak o Polsce pisze Adam Mickiewicz W tym wideo omówimy twórczość Adama Mickiewicza, a dokładnie: Bajka Żegoty z “Dziadów”, mesjanizm, porównanie narodu do lawy, Konrad jako bohater romantyczny, analiza tytułu “Pana Tadeusza”, kluczowe miejsca w epopei. 3. Lalka, czyli najpiękniejsza polska powieść Z tego odcinka dowiesz się o: 5-ciu hasłach pozytywizmu, świecie przedstawionym w “Lalce”, znaczeniu poszczególnych bohaterów, romantyzmie w powieści pozytywistycznej, toposie theatrum mundi. 4. “Kto mnie wołał, czego chciał”, czyli co Chochoł robił na weselu Jakie tematy poruszymy w tym odcinku? Kto jest kim na weselu. Tajemniczy świat rekwizytów. Charakterystyczne cytaty. Zmiany nastroju w kolejnych aktach dramatu. 5. Ferdydurke, czyli opowieść o formach Film obejrzysz tutaj. Powiemy o: Oniryzm i forma w “Ferdydurke”. Zmetaforyzowana rzeczywistość u Schulza. Mamy nadzieję, że nasza powtórka z języka polskiego w postaci pigułki wiedzy, zawierającej najważniejsze tematy i lektury obowiązkowe na maturze, pomoże Wam uporać się z egzaminem bez stresu. Zależy nam, żeby te materiały pomogły jak największej liczbie uczniów, więc jeśli uważasz je za wartościowe, udostępnij je dalej kolejnym maturzystom. Nauka o języku. Zagadnienia, które są podstawą do matury. Nadesłała: Klaudia Poprzedni post Oświecenie 16 kwietnia 2021 Następny wpis Tango 16 kwietnia 2021 Nasza strona internetowa używa plików cookies (tzw. ciasteczka) w celach statystycznych, reklamowych oraz funkcjonalnych. Dzięki nim możemy indywidualnie dostosować stronę do twoich potrzeb. Każdy może zaakceptować pliki cookies albo ma możliwość wyłączenia ich w przeglądarce, dzięki czemu nie będą zbierane żadne informacje. Ustawienia cookieAkeptujUstawienia cookie i polityka prywatności Język polski na maturze nie ominie nikogo :) Wszyscy muszą wiedzieć, co zrobić, by początek kilka informacji formalnych i garść praktycznych porad. Zapoznaj się z nimi i pamiętaj, że w tym roku wprowadzono niewielkie zmiany w regulaminie. I. EGZAMIN USTNY Na egzamin ustny przygotuj prezentację na wcześniej wybrany temat. Egzamin trwa około 25 minut – najpierw przez 15 minut omawiasz temat,potem odpowiadasz na pytania komisji. Punktacja Za cały egzamin możesz otrzymać maksimum 20 punktów. Przeanalizuj nowy sposób ich liczenia max. 5 pkt (25% punktacji) za prezentację, w tym: max. 3 pkt za sposób realizacji tematu max. 2 pkt za kompozycję prezentacji max. 7 pkt (35% punktacji) za rozmowę z egzaminatorem max. 8 pkt (40% punktacji) za język Aby zdać egzamin ustny, musisz uzyskać minimum 30% ogólnej punktacji, czyli 6 punktów. Uwaga: Jeśli nie podejmiesz rozmowy z komisją, nie uzyskasz punktów za język. Co zrobić, by zdać? Przygotuj prezentację wcześniej, nie rób tego w ostatniej chwili! Nie zapomnij o precyzyjnym konspekcie wypowiedzi! Przeczytaj pozycje z bibliografii, na pewno Cię o to spytają! Dokonaj selekcji materiału – nie da się mówić o wszystkim! Zadbaj o wizualną część prezentacji. Przygotuj plakaty, fragmenty filmów, ale dobrze przemyśl sposób ich zastosowania! Mów na temat! Ustal sobie ścisły porządek wypowiedzi i trzymaj się go! Na pytania komisji odpowiadaj konkretnie, nie lej wody! Mów głośno, wyraźnie i unikaj błędów językowych! Nie używaj wyrazów, których nie rozumiesz! II. EGZAMIN PISEMNY Oprócz matury ustnej czeka Cię także egzamin pisemny. Język Polski zdawany jest jako przedmiot obowiązkowy na poziomie podstawowym, a jako przedmiot dodatkowy na poziomie rozszerzonym. Egzamin pisemny podstawowy składa się z dwóch części i zawiera: test czytania ze zrozumieniem wypracowanie Egzamin na poziomie rozszerzonym polega na napisaniu tekstu własnego w związku z tekstem literackim zamieszczonym w arkuszu. Punktacja Żeby zdać egzamin, musisz uzyskać 30% ogólnej punktacji określonej dla poziomu, który wybrałeś. Poziom podstawowy – masz 170 minut i w sumie możesz zdobyć 70 punktów: max. 20 za test czytania ze zrozumieniem max. 50 za wypracowanie Rozwiązując test czytania ze zrozumieniem, spotkasz się z pytaniami otwartymi i zamkniętymi. Przy każdym z nich jest podana punktacja. Poziom rozszerzony – masz 180 minut i w sumie możesz zdobyć 40 punktów: max. 40 za wypracowanie Kryteria oceny wypracowania: Poziom podstawowy: rozwinięcie tematu→ 25 punktów = 50% kompozycja→ 5 punktów = 10% styl → 5 punktów = 10 % język →12 punktów = 24% zapis (ortografia i interpunkcja)→ 3p = 6% Razem w tej części egzaminu możesz otrzymać maksymalnie 50 punktów. Za dodatkowe walory otrzymasz dodatkowe 4 punkty, jednak łączna liczba punktów za wypracowanie nie może przekroczyć 50. Poziom rozszerzony: rozwinięcie tematu → 26 punktów: = 65% punktów kompozycja → 2 punkty = 5% styl → 2 punkty = 5% język → 8 punktów = 20% zapis (ortografia i interpunkcja)→ 2 punkty = 5% Za szczególne walory możesz otrzymać jeszcze 4 punkty. Razem jednak twój wyniki nie może przekroczyć 40 punktów. Co zrobić, by zdać? Minimum dwukrotnie przeczytaj każdy tekst i podkreśl najważniejsze informacje! Precyzyjnie odpowiadaj na pytania w teście czytania ze zrozumieniem! Zanim zaczniesz pisać wypracowanie, zrób sobie ramowy plan pracy! Podczas egzaminu możesz korzystać ze słownika ortograficznego i poprawnej polszczyzny. Skorzystaj z tej możliwości! Pamiętaj, że wypracowanie nie może być krótsze niż 2 strony (tj. ok. 250 słów)! Pisz wyraźnie i dziel tekst na akapity! Trzymaj się tematu i staraj się wnikać głęboko w przedstawiony tekst! Więcej informacji na stronie Centralnej Komisji Edukacyjnej

polski najważniejsze informacje do matury